Cywilizacja na krawędzi, w kryzysie ekonomicznym, społecznym, kryzysie wartości – świat, który nie chce pomyśleć. Premiera Opowieści Lasku Wiedeńskiego Ödöna von Horvátha w reżyserii Małgorzaty Bogajewskiej odbyła się 4 listopada na Scenie przy Wierzbowej.

Ödön von Horváth w dramacie z 1931 roku demaskuje mechanizmy rządzące cywilizacją, szuka korzeni zła. Portretuje społeczeństwo, w którym rodzi się faszyzm. Przełom lat 20 i 30. XX wieku – świat na krawędzi, w kryzysie ekonomicznym, społecznym, kryzysie wartości. Niespostrzeżenie osuwa się w chaos, choć pozornie wszystko pozostaje na swoim miejscu. Zza fasady powszedniości, która coraz bardziej potwornieje, wyłaniają się: brutalność języka i międzyludzkich relacji, strach i frustracje, okrucieństwo i nienawiść. Zło wsącza się powoli, tak powoli, że pierwsze hajlowanie przechodzi niemal niezauważenie. Z wygody, chęci podtrzymania dobrego samopoczucia i samozadowolenia rozpoczyna się ucieczka od wolności i odpowiedzialności. Skarlała rzeczywistość najbardziej rani kobiety; Mariannie, głównej bohaterce, po kolei zabierane jest wszystko. Po tym, co ją spotkało, należy krzyczeć: „J’accuse… !” Czy ten świat stać na sprzeciw? Czy jest jeszcze w stanie pomyśleć?

Tekst von Horvátha, oparty na konstrukcji dramy ludowej (Volksstück) i jednocześnie tę konstrukcję obnażający, to obraz mechanizmów władzy, które odciskają się w społeczeństwie. Bezlitosny krytyk rzeczywistości wołał w ten sposób o zastanowienie się, o refleksję. Opowieści Lasku Wiedeńskiego opatrzył mottem: „Nic tak nie daje poczucia nieskończoności, jak głupota”. 

„Trudno oprzeć się wrażeniu, że teksty te [Ödöna von Horvátha] są niepokojąco aktualne – pisze Monika Wąsik-Linder w tekście Opowieści z bestiarium zamieszczonym w programie przedstawienia – zdają się dość dobrze oddawać eskalację napięcia w Europie zmagającej się z kryzysem ekonomicznym, nasilającymi się ekstremizmami czy wojną w Ukrainie. Być może dziś pytanie o to, «czy człowiek jest produktem swojego otoczenia, czy ludzie są ukształtowani materialistycznie czy idealistycznie», staje się aktualniejsze niż jeszcze dekadę temu. Należy zatem rozważyć, czy paradoksalnie Horváth nie jest też pisarzem naszych czasów”.

Za dramaturgię odpowiada reżyserka przedstawienia Małgorzata Bogajewska. Scenografię i kostiumy przygotowała Anna Maria Karczmarska, muzykę skomponował Barłomiej Woźniak, choreografem spektaklu jest Maćko Prusak, reżyserem światła – Dariusz Pawelec. 

Na scenie oglądamy Michalinę Łabacz w roli Marianny, Alfredem jest Paweł Brzeszcz, Matką – Anna Ułas, Babcią – Anna Chodakowska. Ojca gra Piotr Grabowski, Walerią jest Beata Ścibakówna, Oskarem – Mateusz Rusin, Rotmistrzem – Wiesław Cichy. W roli Emmy – Zuzanna Saporznikow, w roli Hawliczka – Adam Szczyszczaj. Ciotką jest Monika Dryl, Erykiem – Hubert Łapacz, w roli Ferdynanda / Konferansjera – Mateusz Kmiecik. 
Muzykę wykonuje na żywo zespół w składzie: Sebastian Pikula / Tomasz Słowik – pianino, Kazimierz Nitkiewicz / Piotr Krzemiński – trąbka, Sebastian Kuchczyński / Wojciech Sobura – perkusja, Piotr Janiec / Piotr Wróbel – tuba, Oliwier Andruszczenko / Michał Robak – klarnet. 

Strona przedstawienia Opowieści Lasku Wiedeńskiego

premiera: 4 listopada 2023, godz. 19:00, Scena przy Wierzbowej im. Jerzego Grzegorzewskiego